در حسرت لباس قدیمی ام

حدود سیصد سال پیش یک فیلسوف فرانسوی به نام دنیس دیدرو زندگی می‌کرد. او علاقه فراوانی به مطالعه کتاب داشت تا جایی که بخش زیادی از فضای منزلش را به کتابخانه شخصی تبدیل کرده بود. علاقه شدیدش به مطالعه و خرید کتاب موجب شده بود از لحاظ مالی وضعیت مناسبی نداشته باشد؛ چراکه بیشتر زمانش را با کتاب خوانی سپری می‌کرد. او نویسنده یکی از معروف‌ترین دانشنامه‌های آن زمان بود.

دیدرو که برای تدوین این دایرةالمعارف بیست وشش جلدی حدود ۲۸سال عمر خودش را صرف کرده بود، در اوج تنگدستی با پیشنهاد سخاوتمندانه کاترین دوم، امپراتور روسیه، روبه رو شد. کاترین همه کتاب‌های او را با نرخی سخاوتمندانه خرید و برای گذران زندگی اش حقوق چندین سال کتابداری را هم به آن افزود؛ اما بعد از آن اتفاقی عجیب افتاد.

به باور دیدرو، همه مصیبت‌ها و حسرت هایش از همان روز شروع شد. ابتدا با خرید یک لباس خواب زیبا و فاخر قرمز، خودش را نو نوار کرد، پس از آن، وقتی که دید این لباس فاخر تناسبی با سایر وسایل منزل ندارد، شروع به تعویض آن‌ها کرد. اثاثیه جدید مثل فرش، یخچال، کمد و... یک دنیازدگی مارپیچی را در دل او ایجاد کرد تا جایی که پس از مدتی چیزی برایش باقی نماند!

او بعد‌ها در مقاله معروفی با عنوان «در حسرت لباس خواب قدیمی ام» به حسرت ازدست دادن همان فضای ساده زندگی اش اشاره کرد.

اثر دیدرو به دنیادوستی و مصرف گرایی پایان ناپذیر انسان اشاره می‌کند. این اثر می‌گوید که بیشتر آدم‌ها هیچ گاه از خرید کالا‌های جدیدتر و به روزتر سیر نمی‌شوند. به بیان دیگر، از چیزی که دارند، لذت نمی‌برند و مدام دنبال خرید جدید هستند.

اثر دیدرو همیشه هم بد نیست. برای نمونه می‌توان از چند نوع حرص خوب (با کمی تساهل به عنوان اثر دیدرو بپذیرید) مثل خدمت به مردم یا کسب علم و دانش نام برد. اجازه بدهید مثالی هم از قرآن کریم در توصیف صفات پیامبراکرم (ص) بزنم. در قرآن کریم، سوره مبارکه توبه آیه۱۲۸، درباره ایشان چنین آمده است که بر هدایت مؤمنان بسیار حریص بودند. به بیان خودمانی، پیامبر (ص) تلاش می‌کردند یکی پس از دیگری انسان‌ها را با دین مبین اسلام و آیین یکتاپرستی آشنا کنند؛ تلاشی که سیری ناپذیر بود.

و، اما درمان مصرف گرایی. آخرین درمان شفابخش این درد، قناعت است؛ چیزی که امروزه در ادبیات جهانی به نام استفاده حداکثری از منابع موجود و کمک به حفظ طبیعت نام گذاری می‌شود. امام کاظم (ع) می‌فرمایند: مال دنیا همچون آب شور است که هرچه انسان تشنه از آن بنوشد، تشنه‌تر می‌شود تا آنکه او را از بین می‌برد.

متأسفانه امروزه مقدار زیادی از بلای خانمان سوز مصرف گرایی در رسانه ایجاد و هر روز تشدید می‌شود؛ ایجاد نیاز‌های کاذبی که باعث سردرگمی و پریشانی بینندگان خواهد شد. بالاخره باید یک جا جلو دومینوی پایان ناپذیر مصرف گرایی ایستاد. در غیر این صورت، همه عمر باید در حسرت آرزو‌های دست نیافته افسوس خورد.